Ερρίκος της Γάνδης

(Henri de Gent, Γάνδη, ; – Τουρνέ 1293). Φιλόσοφος και θεολόγος. Αρχικά διετέλεσε λαϊκός (δηλαδή κοσμικός) δάσκαλος των τεχνών και αργότερα έγινε καθηγητής της θεολογίας στο Παρίσι από το 1276 έως τον θάνατό του. Ο Ε. της Γ. υπήρξε σημαντική μορφή στη σχολαστική ζωή του Παρισιού και συμμετείχε ενεργά στις πανεπιστημιακές συζητήσεις και έριδες των δεκαετιών εκείνων. Συγγραφέας μιας Summa theologica (ατελείωτη) και δεκαπέντε Quodlibeta που συζητήθηκαν στο Παρίσι στην πολεμική με τον Γοδεφρείδο ντε Φοντέν και τον Εγκίντ Ρομάνο, ο Ε. επεχείρησε να αναπλάσει και να συμβιβάσει τη σκέψη του Αυγουστίνου (αλλά τελείως ανεξάρτητα από τον αυγουστινισμό της φραγκισκανής σχολής) με αριστοτελικά θέματα, στη βάση μιας θεωρίας για την ύπαρξη που εμπνεόταν ολοφάνερα από τον Αβικέννα. Ο Ε. στεκόταν δύσπιστος απέναντι στον θωμισμό (απέκρουσε τη θωμιστική θεωρία της εξατομίκευσης μέσα από την ύλη και, πάντα κατά τον Θωμά τον Ακινάτη, δεν δεχόταν πως η ψυχή διαμορφώνει άμεσα το σώμα· αντίθετα, απέδιδε στον άνθρωπο δύο χωριστές –διαφορετικές τη μία από την άλλη– ουσιαστικές όψεις: η μία είναι η σωματική, η άλλη αποτελεί την ολική σύνθεσή του) και ανησυχούσε με την όλο και μεγαλύτερη επιτυχία που είχε ο αριστοτελισμός της αβερροϊκής απόχρωσης. Πρωτότυπες ήταν οι ιδέες του στη γνωσιολογία, όπου υποστήριζε την απόλυτη προτεραιότητα της θέλησης σε σχέση με τον λόγο, φτάνοντας σε έναν αρκετά έκδηλο εμπειρισμό· αποδεχόταν συγχρόνως μια ειδική μορφή της θεωρίας για τη θεία φώτιση του Αυγουστίνου. Ο Ε. της Γ. έμεινε στη γραμμή της παραδοσιακής σκέψης, αλλά παρουσίασε ταυτόχρονα και σημεία πρωτοτυπίας που προετοίμασαν τον δρόμο τόσο στον ρεαλισμό του Ντανς Σκότους όσο και στον νομιναλισμό του Γουλιέλμου του Όκαμ. Αρχέτυπο (βιβλίο της α’ περιόδου της τυπογραφίας) του 16ου αι. με τη «Summa» του Ερρίκου της Γάνδης (Βιβλιοθήκη Αλεσαντρίνα, Ρώμη).